OSMANLICA BELGE OKUYALIM: XVII. YÜZYILIN İLK YARISINDA MALÎ DURUM

 

Akademi Tarih sayfamızın bugün ki konuğu Kırıkkale Üniversitesi Tarih Bölümü 4.Sınıf Öğrencisi İbrahim GÜLEŞEN sizlere Osmanlı Türkçesi belgesi sunuyor. Keyifli okumalar dileriz.

İbrahim GÜLEŞEN 

 

Kırıkkale Üniversitesi Tarih Bölümü 4. Sınıf Öğrencisi

MALÎ DURUM 

(XVII. YÜZYILIN İLK YARISI)

Sultân Murâd-ı sâlis iç hazînede külliyyetli mebâliğ cem‘ u iddihâr eylemiş

olduğundan bin târîhinden sonra vâkı‘ olan Nemçe seferlerinde bir gûne muzâyaka-i mâliyye

hâdis olmadığı misillü Sultân Ahmed-i evvelin müddet-i saltanatı kâmilen Nemçe ve İran ve

Celâlî seferleri ile mürûr etmiş iken mesârif-i lâzime tesviye olunduktan başka şehriyâr-ı

müşârun-ileyhin nâm-ı nâmîlerine mensûb câmi‘-i şerîfi ma‘a-tettimât binâ vü inşâ

buyurmaları hazîne-i devletin adem-i muzâyakasını isbâta kâfîdir. Ancak bin yirmi altı

târîhinde Sultân Mustafa ve üç ay mürûrunda Sultân Osman dört sene güzerânında yine

Sultân Mustafa ve bir sene sonra Sultân Murad-ı râbi‘ câlis-i serîr-i saltanat olup bu cihetle

beş sene müddetde dört def‘a cülûs bahşîşi i‘tâ olunmakla beraber Sultân Mustafa vâlidesi

eşkıyâyı taltîf ve oğlunu te’yîd etmek mutâlaasıyla hazâin-i Osmâniyye’yi bugāt-ı

askeriyyeye ibzâl ü isrâf eylediğinden nukūd-ı müddehara bi’l-külliyye rehîn-i telef olduğuna

mebnî Sultân Murad’ın cülûs bahşîşi ba‘zı tüccâr ve mütemevvilînden istidâne ve selâtîn-i

mâzıye zemânından kalma sîm ü zerden masnû‘ edevâta darb-ı sikke olunarak îfâ kılındı.

Her cülûs in‘âmı takrîben üçer yüz milyon akçe ya‘nî dört milyon riyal derecesinde

idi ki nisbet-i fiyât aşağıda tavzîh kılınur. Sultân Murad hazretleri gāret-kâr-ı vâridât-ı devlet

olan eşkıyâ-yı askeriyyeyi te’dîb ü tenkîl eyledikden sonra umûr-ı mâliyye dahi yoluna

girmekle iç hazîne yine nukūd-ı kesîre ile mâl-â-mâl oldu. Sultân İbrahim cülûsunda sadr-ı

a‘zam bulunan Kemankeş Kara Mustafa Paşa umûr-ı devlete kemâ-yanbagī nizâm virüp

vâridât ve mesârifâtı karşılaşdırmış olmağla gerek vezâif-i askeriyye ve gerek mesârifât-ı

mühimmede cârî olan havâle ve sergi i‘tâsını ilgā ve cümlesini vakt ü zemânıyla nakden i‘tâ

eylediği hâlde beher direkli riyal seksen akçe i‘tibâriyle altı bin keselik nukūd artırıp Enderûn

hazînesine teslîm eylemişdi. Sadr-ı müşârun-ileyhin katlinden sonra mesârif teksîr ve

vâridâtın mecrâ-yı sahîhi tağyîr olunmağla günden güne muzâyaka-i mâliyye hâdis olmağa

başlayıp bâ-husûs Sultân Mehmed-i râbi‘in cülûsunu müteâkıb tavâif-i askeriyye yine zirve-

i utüvv ü tuğyâna urûc eylediklerine mebnî bir tarafdan askerin mikdâr ve ulûfeleri tezâyüd