Cellatlar ve Mezarları
K.Murat Tural

Dünya’nın Tek Cellat Mezarlığı TÜRKİYE’de

Koray Murat TURAL

Kırıkkale Üniversitesi Tarih Bölümü

 

Dünyanın tek toplu cellat mezarlığının Türkiye’de İstanbul’da olduğunu biliyormuydunuz? Akademi Tarih Türkiye’nin ilkleri serisinde bugün sizlere Dünya’da ve ülkemizde bir ilk olan Cellat Mezarlığını gündemine aldı.

EŞİ BENZERİ YOK

Dünya’da eşi benzeri olmayan Cellat Mezarlığı Osmanlı İmparatorluğu döneminde devletin resmi cellatlarının toplu olarak gömüldüğü bir mekan. Bugün yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan mezarlığın detaylarını kısaca şöyle sıralayabiliriz.

Mezar yapılarının kendine özgü bir yapısı olan mezarlarda kesinlikle isimler yazılmıyor. Şehzade Mustafa başta olmak üzere çok sayıda Şehzade ve devlet adamının hayatlarını alan cellatların mezar taşlarında isim yazılı değil. Buda bir gelenek olsa gerek. Her ne kadar işlerini yapsalar da yine de onlara karşı bir insanlarda bir çekingenlik ve kin duygusu mevcut. Mezarların özensiz ve düzensiz olması bu duyguları gösteriyor sanıyoruz.

Cellatların işlerini yaparken yüzlerinde maske olduğu kaynaklarda geçer. Bu yansımanın başka bir unsuru da kimliksiz olan bu insanların sosyal hayatta ve öldükten sonrada isimsiz olmaları. Evlenip çoluk çocuğa karıştıkları pek bilinmiyor. Siz babanızın bir cellat olmasını istermiydiniz? Elbette kimse böyle bir geçmişe yada ataya sahip olmak istemez. Dünya’nın ilk ve tek cellat mezarlığı İstanbul’da Eyüp Sultan’da bulunuyor.

NASIL ÇALIŞIYORLARDI?

Osmanlı’da Cellatlık mesleğini icra edenler Bostancıbaşı’nın emrinde çalışıyorlardı. Bostancıbaşı’nın emriyle infazları yapıyorlardı. Yine kaynakların bize verdiği bilgiye göre infazlar suça ve kişiye göre değişiyordu. Özellikle siyasiler ve Türk devlet görevlileri aynı zamanda hanedan mensupları töre gereği yay krişi ya da iple boğularak öldürülürdü. Diğer infaz çeşitleri ve suçlar şöyle idi. katilleri işkenceyle, korsanları çengele geçirilerek, yol kesenleri ise bazen kazığa oturtarak, bazen de omuzlarına ve kaba etlerine mum dikerek cezaları uyguluyordu.

Yine dikkat çeken başka bir uygulama ise İdam edilen kişinin üzerindeki kıymetli eşya, para ve giyecekleri cellat tarafından alınarak cellat pazarında satılır, ölen kişinin cesedi ya atılır yahut yakınlarına para karşılığı verilirdi. Osmanlı'da Devletinde uygulanan ölüm cezaları Topkapı Sarayı'nın Birinci kapısı Bab-ı Hümayun ile ikinci kapısı Babusselam arasında bulunan bahçesindeki ''Cellat Çeşmesi'' ya da ''Siyaset Çeşmesi'' denilen yerin hemen önündeki taşın üzerine Bostancıbaşı nezaretinde yapılırdı. Bazen infazlar, Yedikule zindanlarında da gerçekleştirildiği de olurdu.

 

KAYNAKLAR

Eyüpsultan'da Taşa İşlenen Medeniyet, Ö. Faruk Dere, İBB Yayınları, 2011,İstanbul

Sultanlar ve Cellatlar, Rıza Zelyurt, Yurt Yayınları, 2014, İstanbul